Zbilansowanie jedzenia pod względem kaloryczności i składu

Racjonalne żywienie to odżywianie, które jest zbilansowane pod względem kaloryczności i składu, w zależności od płci, wieku i rodzaju aktywności.
Rola żywienia w zapewnieniu funkcji życiowych organizmu jest dobrze znana. To utrzymywanie procesów metabolicznych na względnie stałym poziomie, zaopatrzenie w energię czy synteza enzymów. Niewłaściwie zorganizowane odżywianie prowadzi do obniżenia zdolności do regeneracji, zwiększonej podatności na choroby i ostatecznie skrócenia oczekiwanej długości życia.

Składniki odżywcze obejmują białka, tłuszcze i węglowodany. Proporcja białek, tłuszczów i węglowodanów dla osób w średnim wieku powinna wynosić (wagowo) 1: 1: 4 (przy ciężkiej pracy fizycznej 1: 1: 5), dla młodzieży – 1: 0,9: 3,2.

Białka są wykorzystywane jako źródło energii (utlenianie 1 g białka w organizmie daje 4 kcal energii), budulec do regeneracji komórek, tworzenia enzymów i hormonów. Białka powinny stanowić około 10-15% kalorii w codziennej diecie W skład białek wchodzą aminokwasy, a im ich więcej tym lepiej. Wykluczenie z diety któregokolwiek z nich prowadzi do ujemnego bilansu azotowego i zahamowania wzrostu. Niedobór tryptofanu powoduje zaćmę, wypadanie włosów, uszkodzenie zębów, utratę wagi, niedobór lizyny – zwiększoną podatność na hałas, nudności, zawroty głowy, braki leucyny – z kolei głównie bóle głowy.

Dzienne zapotrzebowanie organizmu na tłuszcze wynosi średnio 80-100 g, w tym tłuszcze roślinne 20-25 g. Tłuszcze powinny stanowić około 35% dziennego spożycia kalorii. W przewodzie pokarmowym tłuszcze są trawione do: wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, trójglicerydów, cholesterolu, lipoprotein, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach A, E, K. Tłuszcze zawierające wielonienasycone kwasy tłuszczowe mają największą wartość dla organizmu są to tłuszcze roślinne.

Zaburzenia metabolizmu tłuszczy mają osoby cierpiące na cukrzycę otyłość, alkoholizm, niedoczynność tarczycy, choroby nerek, choroby wątroby czy zatrucia.

Węglowodany są jednym z głównych źródeł energii (utlenianie 1 g węglowodanów daje 3,75 kcal). Dzienne zapotrzebowanie organizmu na węglowodany wynosi od 400-500g. Węglowodany powinny stanowić około 55-60% dziennego spożycia kalorii. Jeśli w organizmie występuje ich nadmiar, to zamieniają się one w tłuszcze, czyli nadmiar węglowodanów przyczynia się do otyłości.

Zaburzenia przemiany węglowodanów: cukrzyca, hipoglikemia, dziedziczne choroby metaboliczne.

Witaminy to biologicznie czynne związki organiczne niezbędne do normalnego życia. Witaminy w organizmie nie powstają, ale są dostarczane wraz z produktami. Są rozpuszczalne w wodzie (B1, B2, kwas nikotynowy – PP, B5, B6, kwas foliowy – B9, biotyna, cyjanokobalamina – B12, kwas askorbinowy – C) oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K). Brak witamin prowadzi do hipowitaminozy.

Mikroelementy konieczne do syntezy enzymów. Istnieją makroelementy (Ca, P, Mg, Na, K, Fe) oraz mikroelementy (Cu, Zn, Mn, Co, Cr, Ni, J, Ft, Si, Mo).

Zobacz także, pełnowartościowe posiłki na e-catering.net